Watercrassula

Watercrassula is een invasieve waterplant afkomstig uit Australië en Nieuw-Zeeland. De soort is in Europa en Nederland ingevoerd als vijverplant. Door dumpingen is de plant in de natuur terecht gekomen en verwilderd. In Nederland komt watercrassula vooral voor op aflopende zandige oevers die tijdelijk droogvallen. Door dichte zodevorming boven water kunnen watergangen helemaal dichtgroeien.

Hoe herken ik Watercrassula?

Watercrassula of waternaaldkruid (Crassula helmsii) is een wintergroene oeverplant die ook half- of geheel ondergedoken voorkomt. De plant is 5 tot 30 cm hoog op de oever of boven water. Onderwater kan de plant tot 2 meter diepte de waterkolom dichtgroeien. Watercrassula vormt boven water een zode met dunne, ronde stengels, onder water zijn het meer ijle en lange stengels. De tegenoverstaande bladeren zijn vlezig en lijn tot lancetvormig. De bladeren zijn 5 tot 10 mm lang. De Watercrassula bloeit van juli tot oktober met kleine wit tot lichtrozen bloemen van 4 kroonbladeren.

Aangezien watercrassula verschillende groeivormen kent, kan het lastig zijn om de soort te herkennen. Dit herkenningsfiche uit Vlaanderen kan helpen watercrassula te herkennen.

Klik op de foto's om deze te vergroten

Herkomst - Waar komt Watercrassula vandaan?

Watercrassula komt van nature voor in de gematigde streken van Australië en Nieuw-Zeeland. Vermoedelijk is de soort in 1914 voor het eerst ingevoerd in Europa, als vijver- en aquariumplant. De eerste waarneming in Nederland was in 1995.

Verspreiding - Waar komt Watercrassula voor?

Watercrassula komt algemeen voor in Nederland en met name op hogere zandgronden en in duingebieden. De plant is van oorsprong een soort die zich vestigt in wateren die tijdelijk droogvallen. In Nederland vestigt de plant zich vooral op aflopende zandige oevers die tijdelijk droogvallen. Watercrassula kan zowel op voedselrijke als op voedselarme plaatsen groeien.

Verspreidingskaart watercrassula (NDFF, 2025)
Verspreidingskaart watercrassula (NDFF, 2025)

Risico's - Wat zijn de problemen?

Door dichte zodevorming boven water kunnen watergangen helemaal dichtgroeien. Dit geeft overlast door:

  • Licht en zuurstof kunnen niet meer doordringen in het water, waardoor ondergedoken waterplanten en fauna afsterven.
  • Verdringen van inheemse plantensoorten in de oeverzone.
  • Remmende werking op de aan- en afvoer van water waardoor de kans op wateroverlast toeneemt.
  • Financiële consequenties: invasieve exotische oever- en waterplanten zijn over het algemeen moeilijk, en alleen tegen hoge kosten te bestrijden.

In diepere wateren groeit de plant de waterkolom niet helemaal dicht en is er een minder groot risico voor verdringing van inheemse soorten. De verspreiding door fragmentatie van watercrassula is het grootste risico. Als er kleine delen achterblijven of met de stroom wegdrijven, kunnen nieuwe besmettingen ontstaat. Door fragmentatie is ook het risico op herbesmetting van geschoonde oevers groot.

Preventie - Hoe voorkom je verdere verspreiding?

Om verdere verspreiding van invasieve planten tegen te gaan is het belangrijk om zorgvuldig en schoon te werken bij bestrijding, beheersing of andere werkzaamheden. Maak machines, gereedschap en schoeisel goed schoon om besmetting van andere watergangen te voorkomen. Maak besmette gebieden ontoegankelijk voor mensen om verstoring en verspreiding via bijvoorbeeld schoenzolen van recreanten te voorkomen. Gebruik met watercrassula besmette grond niet in de buurt van andere waterlichamen, bijvoorbeeld bij de aanleg van een dijk.   

Particulieren worden opgeroepen om geen overtollige waterplanten in oppervlaktewater te dumpen. Kleine fragmenten van watercrassula kunnen gemakkelijk weer uitgroeien tot nieuwe haarden en het wateroppervlak volledig bedekken met alle negatieve gevolgen voor de natuur, maar ook voor de waterkwaliteit en veiligheid. Heeft u te veel waterplanten in uw vijver of aquarium? Gooi ze dan in uw groencontainer.

Gooi geen exoot in de sloot!
Gooi geen exoot in de sloot!

Beheersing en bestrijding - Welke methoden zijn er?

Bij de bestrijding van Watercrassula is fragmentatie een groot risico voor verdere verspreiding. Als er kleine delen achterblijven of met het water wegdrijven, kunnen nieuwe haarden ontstaan. Het is daarom belangrijk om zorgvuldig te werken en materieel en schoeisel zorgvuldig te reinigen. Volledige eliminatie is alleen mogelijk bij een kleine haard op het land of in een geïsoleerd waterlichaam. Bij grote besmettingshaarden of met elkaar verbonden waterlichamen is vaak alleen beheersing mogelijk.  Monitoring en eventueel nazorg is belangrijk voor meerdere jaren na de bestrijding. 

Methode Effectiviteit Resultaat
Afgraven Er zijn positieve resultaten behaald met (grootschalig) afgraven. De beste ervaringen zijn opgedaan met 20 tot 30 cm diep afgraven. Wel moet er zorgvuldig gewerkt worden om verspreiding te voorkomen. In de praktijk is het vaak lastig om de volledige plant te verwijderen, dus dek na afloop de afgegraven delen af met schoon zand. Gebruik hiervoor, bij voorkeur, zand uit de directe omgeving. Belangrijk is meerdere jaren te monitoren om eventuele hergroei gelijk aan te pakken. Bestrijding
Demping Het dempen (dichtgooien) van een waterlichaam kan effectief zijn. Er blijft echter een kans dat de watercrassula in de toekomst weer aan de oppervlakte komt. Belangrijk is dan ook om meerdere jaren te monitoren om eventuele hergroei gelijk aan te pakken. Alleen toepassen in waterlichamen met weinig natuurwaarde. Bestrijding
Natuurlijke concurrentie Het inbrengen van concurrerende plantensoorten (na plaggen of heet water) kan effectief zijn in het onderdrukken van watercrassula. Door de introductie van inheemse soorten ontstaat een divers en intact ecosysteem. In zo’n ecosysteem is het moeilijker voor watercrassula om tot dominantie te komen. Deze methode is niet geschik voor te voedselrijke gebieden. Beheersing
Afdekken Geschikt voor het (tijdelijk) reduceren van de biomassa, niet geschikt voor eliminatie van watercrassulla. Bijna altijd groeit binnen een of enkele jaren de watercrassula weer sterk uit Beheersing
Handmatig verwijderen, afplaggen Geschikt voor het tijdelijk reduceren van de biomassa, maar moet regelmatig worden herhaald. De watercrassula blijft terugkomen. Beheersing
Heet water Hoge, maar slechts tijdelijke sterfte van watercrassula. Kenmerkende soorten van voedsel-arme vennen keren niet terug vanwege het vermestende en verstikkend effect van de achtergebleven plantenresten. Beheersing
Zout strooien De eerste resultaten van zout strooien in de droge maanden van het groeiseizoen lijken effectief voor het (tijdelijk) terugdringen van watercrassula. Onderzoek hiernaar loopt nog. Beheersing
Zout water Het onder water zetten van een duinpan met watercrassula met zeewater bleek geen effect te hebben. Geen effect

Wet & Regelgeving - Welke regels zijn van toepassing?

Watercrassula staat niet op de Unielijst van invasieve exoten, maar is wel aangedragen als kandidaat voor uitbreiding van de Unielijst. Op dit moment is er dus geen wettelijke plicht deze soort te bestrijden, maar dat neemt niet weg dat terreinbeheerders al wel bezig zijn met het nemen van maatregelen om schade en overlast zoveel mogelijk te beperken.

Als watercrassula op de Unielijst komt, dan is er een Europees verbod op bezit, handel, kweek, transport en import van de soort. Daarnaast gaat voor lidstaten de plicht gelden om in de natuur aanwezige populaties op te sporen en te verwijderen. Als verwijderen niet lukt, moeten de lidstaten de populaties zodanig beheren dat verdere verspreiding en schade zoveel mogelijk wordt voorkomen.

Waar vind ik meer informatie?

Meer publicaties over Watercrassula

Leadfoto: Waterschap Hunze en Aa's

Geüpdatet 10 februari 2025
Gepubliceerd 4 februari 2021