Aziatische modderkruipers

De Noord-Aziatische en Aziatische modderkruiper zijn vissoorten die van nature in Azië voorkomen. Ze zijn naar Europa gekomen via de aquariumhandel, de viskweek (aquacultuur), de hengelsport en traditionele Oosterse geneeskunde. Deze vissen kunnen in grote aantallen voorkomen en verdringen inheemse vissen en kleine waterdieren. Ze kunnen ziektes verspreiden en kruisen met inheemse modderkruipers. De Noord-Aziatische modderkruiper komt in Nederland in het wild voor, de Aziatische modderkruiper nog niet.

Hoe herken ik Aziatische modderkruipers?

De Noord-Aziatische modderkruiper (Misgurnus bipartitus) en de Aziatische modderkruiper (Misgurnus anguillicaudatus) lijken uiterlijk erg veel op elkaar.

  • Lengte: In Nederland worden ze meestal niet langer dan 18 cm. 
  • Kleur: Vaak olijfgroen met vlekken of een gemarmerd patroon zonder duidelijke lengtebanen op de flanken. De kleuren kunnen wel verschillen. 
  • Kenmerken: Ze hebben 10 bekdraden (snorhaartjes) en meestal een zwarte vlek bij de staartvin. 

Modderkruipers leven overdag ingegraven in de modder, ‘s nachts jagen ze in de bodem op algen, slingerwormen en andere waterorganismen. Om bij hun voedsel te kunnen, zitten er drie sets weerhaken rondom de bek. Hiermee kan de modderkruiper door kiezelstenen en slib ziften. De weerhaken worden ook gebruikt om zichzelf in te graven en te verbergen in het slib.

Aziatische modderkruipers lijken op de grote en kleine modderkruiper, die inheems zijn in Europa.

Verschil met de inheemse modderkruipers: 

  • De grote modderkruiper (Misgurnus fossilis) is rood- tot donkerbruin met opvallende lengtestrepen. Hij heeft géén zwarte vlek bij de staart. 
  • De kleine modderkruiper (Cobitis taenia) heeft maar 6 bekdraden en een ander vlekkenpatroon. 

De herkenningskaart van RAVON kan helpen bij het goed herkennen van deze soorten. 

Klik op de afbeeldingen om ze te vergroten.

Herkomst – Waar komen de Aziatische modderkruipers vandaan?

De Noord-Aziatische modderkruiper is een vissoort die van nature in Azië, ten noorden van de Gele Rivier, voorkomt.  De Aziatische modderkruiper komt van nature voor in Oost-Azië, van Siberië tot het noorden van Vietnam en Japan. Deze modderkruipers leven in stilstaand of langzaam stromend water, zoals sloten, plassen, moerassen, rijstvelden en vijvers. Ze houden van een modderige bodem. 

Verspreiding – Waar komen Aziatische modderkruipers voor?

De Aziatische modderkruipers zijn naar Europa gekomen via de aquariumhandel, de viskweek (aquacultuur), de hengelsport en traditionele Oosterse geneeskunde. De Noord-Aziatische modderkruiper is ook losgelaten in de Inn, een zijrivier van de Donau die door Zwitserland, Oostenrijk en Duitsland loopt. 

In Nederland zijn de eerste Noord-Aziatische modderkruipers in 2012 gezien in de Tungelroyse Beek bij Weert. Daarna verspreidden ze zich snel, ook richting België. In 2020 zijn ze ook gezien in de Aalsbeek, 12 kilometer stroomafwaarts via de Maas. De verwachting is dat ze zich verder zullen verspreiden. 

De Aziatische modderkruiper is in Nederland nog niet in het wild gevonden, maar in andere Europese landen wel. 

Verspreidingskaart Noord-Aziatische modderkruiper (NDFF, 2025)
Verspreidingskaart Noord-Aziatische modderkruiper (NDFF, 2025)

Risico’s - Wat zijn de problemen?

Er is nog niet veel onderzoek gedaan, maar de (Noord-)Aziatische modderkruiper kan: 

  • Snel in aantal toenemen. 
  • Eten wat er beschikbaar is (ze zijn niet kieskeurig). 
  • Weinig eisen stellen aan hun leefgebied. 

Door hun snelle voortplanting en flexibel dieet kunnen ze een bedreiging vormen voor inheemse vissen en andere waterdieren. Ze eten de eieren van andere vissen. Ook kunnen ze zich kruisen met Nederlandse modderkruipers (hybridisatie). Verder dragen ze ziektes en parasieten over die schadelijk zijn voor andere vissen. 

Preventie - Hoe voorkom je verdere verspreiding?

Verdere verspreiding van de (Noord-)Aziatische modderkruiper is lastig te voorkomen omdat de soort in Nederland wordt verkocht als aquariumvis, met alle risico’s op loslatingen in het wild.  

  • Laat de vis nooit los in de natuur als je hem als aquariumvis hebt. 
  • Ze kunnen buiten water redelijk lang overleven en zo meeliften met machines of maaisel. 
  • Meld waarnemingen via waarneming.nl.

Beheersing en bestrijding – Welke methoden zijn er?

Bestrijding van (Noord-)Aziatische modderkruiper kan het beste gebeuren in een zo vroeg mogelijk stadium. 

  • Als de populatie nog klein is, kun je ze wegvangen. 
  • Grote populaties (zoals in de Tungelroyse beek in Limburg) zijn lastig te bestrijden. 
  • Er is nog weinig ervaring met het bestrijden van deze vis, maar wegvangen is nu de beste manier. 

Wet & Regelgeving - Welke regels en protocollen zijn van toepassing?

De (Noord-)Aziatische modderkruipers (Misgurnus bipartitus en M. anguillicaudatus) staan op dit moment nog niet op de officiële Europese Unielijst van invasieve soorten, maar ze zijn wel genomineerd. Als ze op de lijst komen: 

  • Mag je ze niet meer bezitten, verkopen, kweken of vervoeren. 
  • Moeten landen de soort opsporen en bestrijden en als dat niet lukt, de populatie zodanig te beheren dat verspreiding en schade zoveel mogelijk wordt voorkomen. 

Omdat het dieren zijn, gelden er extra regels bij bestrijding. Stress en pijn voor de vis moeten zoveel mogelijk worden voorkomen. Als doden nodig is, moet dat op een diervriendelijke manier. Andere dieren of de natuur mogen daarbij niet verstoort of beschadigd worden. 

Waar vind ik meer informatie?

Meer publicaties over Aziatische modderkruipers

Leadfoto: Manoel Jr., Wikimedia Commons, 2014

Laatste update: 22 april 2025
Gepubliceerd: 19 juli 2022